علل تجرد دختران

علت تجرد دختران :

این که سن ازدواج بالا رفته و خیلی از جوانان دیرتر از حد معمول به خانه بخت می روند دلایل مختلفی دارد اما نگرانی زمانی بیشتر می شود که خانم ها و آقایان به سنی برسند که دیگر اصلاً تمایلی به ازدواج نداشته و به قول معروف به مرحله تجرد قطعی رسیده باشند؛ موضوعی که همه از پیامدهای منفی آن حرف می زنند و مطالعات و پژوهش های چندانی روی آن انجام نمی شود تا از بروز آن جلوگیری شود. آمارها نشان می دهد تجرد قطعی دختران در کشور ما در حال افزایش است؛ پدیده ای که می تواند زمینه ساز آسیب های زیادی شود اما با راهکارهای دینی و علمی و ترویج اخلاقیات می توان از افزایش آن جلوگیری کرد و آسیب هایش را به حداقل رساند. دکتر محمدتقی کرمی، عضو هیئت علمی گروه مطالعات زنان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی و مدیرگروه مطالعات اجتماعی و روانشناسی و تربیت مرکز تحقیقات زن و خانواده به بررسی دلایل این پدیده اجتماعی پرداخته است:

• در این که سن ازدواج دختران و پسران در کشور بالا رفته شکی نیست اما بعضی دلیل اصلی بالا رفتن سن ازدواج در دختران ایرانی را کاهش علاقه آن ها به زندگی مشترک می دانند و معتقدند برخی دخترها ترجیح می دهند زندگی مجردی داشته باشند. چنین استدلالی را قبول دارید؟

خیر، به طور کلی این طور نیست. ممکن است در دوره ای به دلیل تغییر ذائقه، ارزش ها و علاقه به مدرن شدن، برخی دختران تجرد را انتخاب و در مقابل ازدواج مقاومت کنند ولی در مرحله بعد همین دخترها تمایل زیادی به ازدواج دارند. منظورم این است که دختران ایرانی به تجرد به عنوان یک استراتژی فکر نمی کنند. شاید در دوره ای به خاطر ادامه تحصیل، انتخاب و رسیدن به همسر مناسب، شغل و… ازدواج نکنند اما این شرایط دائمی نیست و عده ای با تأخیر بالاخره زندگی متأهلی را شروع می کنند. به نوعی می توان گفت اگر آمار تجرد بالا رفته دلیلش اختیاری نیست بلکه یک تجرد ناخواسته است و به دختران ما تحمیل شده.

• چه دلیلی برای ناخواسته بودن تجرد دختران وجود دارد؟

– مجموعه ای از عوامل گوناگون عینی و ذهنی دست به دست هم داده تا این پدیده رخ دهد. از جمله عوامل عینی مسئله جمعیت است. ما در دو دهه ۴۰ و ۶۰ نوسانات جمعیتی داشتیم. همین افزایش و کاهش جمعیت نوساناتی را ایجاد کرد. از آنجا که ما در کشورمان الگوی فاصله سنی ازدواج دختر و پسر را داریم و این فاصله سنی معمولاً سه یا چهار سال است، این نوسانات تعداد دختران و پسران در آستانه ازدواج را به هم ریخته است. به عبارت دیگر با الگوی رعایت فاصله سنی، دخترانی که در دوره افزایش جمعیت بودند باید با پسرانی که چهار سال بزرگ تر از خودشان هستند و در دوره کنترل جمعیت به دنیا آمدند، ازدواج کنند. طبیعتاً آمار پسرهای این دوره کمتر است. برای این که دقیق تر صحبت کنم آمار سازمان ثبت احوال کشور را می گویم. در آخرین سرشماری، مردان ۳۰ تا ۳۴ ساله ازدواج نکرده ۵۵۸ هزار و ۶۹۹ نفرند. این آقایان باید طبق الگوی فاصله سنی با دختران ۲۵ تا ۲۹ ساله ازدواج کنند. آمار دختران این سن یک میلیون و ۱۳۰ هزار و ۶۲۷ نفر است. همچنین آقایان ۲۵ تا ۲۹ ساله یک میلیون و ۷۵۶ هزار و ۶۰۷ نفرند که باید با دختران ۲۰ تا ۲۴ ساله ازدواج کنند. آمار این دختران یک میلیون و ۹۸۲ هزار و ۹۵۴ نفر است. بنابراین می توان مشاهده کرد که این شوک های جمعیتی یکی از دلایل تجرد دختران می شود.
به عبارت دیگر مشکل ما زیاد بودن دختران در سن ازدواج نیست بلکه مشکل ما تنظیم جمعیت است.

موضوعی که این روزها نگران کننده شده، خطر افزایش سن جوانان در تجرد قطعی است. دلیل این پدیده چیست؟ تجرد دختران

• تجرد قطعی به وضعیتی گفته می شود که پسر یا دختر رده های سنی خاصی را پشت سر می گذارد و امکان ازدواج را از دست می دهد. اگر دختران از سن خاصی بگذرند، احتمال ازدواج آن ها پایین می آید. البته این طور نیست که دیگر فرصت ازدواج برای آن ها پیش نخواهد آمد اما احتمال آن به حداقل می رسد. دلیلش هم این است که برخی دختران سن ازدواج را به تأخیر می اندازند چرا که ساختار زندگی شان تغییر کرده است. در برخی خانواده ها این طور جا افتاده که یک دختر امروزی ابتدا باید درس بخواند، کار مناسب پیدا کند و موقعیت شغلی به دست آورد و بعد از همه این موارد به ازدواج فکر کند؛ درست زمانی که دیگر، نیازهای جسمی، روحی، جوانی و حتی شانس های ازدواج خود را از دست داده است، همچنین موارد دیگر مانند رشد فرهنگی یا بلوغ دیررس اجتماعی دختران و پسران، مهاجرت، تحصیلات عالیه و در کنار همه این ها موضوع مدرن شدن از دلایل تجرد قطعی هستند.البته دلیلی که زیاد شنیده می شود این است که آقایان نسبت به گذشته کمتر برای ازدواج قدم پیش می گذارند!

– اصلاً این طور نیست. فکر می کنید اکنون ما چقدر پسر مجرد بالای ۳۰ سال داریم؟ اگر نگاهی به آمارها بیندازیم و به عرف جامعه توجه کنیم جواب این سوال را می توانیم پیدا کنیم.

• اصلاً تجرد دختران چه پیامدهایی می تواند داشته باشد؟

– پیامدهای متفاوتی دارد. می دانیم که بسیاری از خانم ها در کنار علاقه به محبت و بروز احساسات به همسر، به شدت حس مادر شدن را دوست دارند و این یک نیاز واقعی در وجود آن هاست. عامل دیگر مسائل اقتصادی است. وضعیت اقتصادی خانم های جامعه ما به حدی خوب نیست که بتوانند روی پای خودشان بایستند. این موارد نیازهایی هستند که تنها با ازدواج تأمین می شود و در غیر این صورت عواقب منفی را به دنبال خواهند داشت.

• راهکارهایی هم می توان برای اتجرد دختران پیدا کرد؟

• شاید نتوان راهکار مشخصی را ارائه داد یا از نهاد و مسئول خاصی انتظار داشت که فکری برای متأهل شدن این دختران بکنند. به نظر من کاری که شاید بهتر باشد دولت انجام دهد حمایت از دخترانی است که در دوره تجرد قطعی قرار دارند. آموزش و ترویج اخلاقیات و حمایت از نظر وضعیت مالی، بیمه، مسکن و… می تواند از راهکارهای موثر باشد.دیگر دلایل تجرد قطعی دختران چیست؟ حجت الاسلام محمدمهدی ابراهیم پور، مدیر موسسه ریحانهالنبی برخی دلایل این آسیب اجتماعی را موشکافی می کند.
•  
• 

• سودای مدرک گرایی

او درباره دلایل تجرد دختران می گوید: عواملی گوناگون برای تجرد دختران وجود دارد. یکی از آن ها سیاست گذاری های غلطی است که در سیستم علمی جامعه داشتیم. درست است که اسلام تأکید زیادی به رشد علمی کرده اما سیاست های اشتباه به خصوص در دانشگاه ها عواقب بدی را به دنبال داشته اند. برخی دختران ما به جای بالا بردن کیفیت زندگی و یادگیری تنها دنبال مدرک هستند و همین مدرک گرایی در زندگی شخصی آن ها تأثیرگذار بوده؛ به گونه ای که همسر آینده را با توجه به مدرک و… انتخاب می کنند. برخی از رشته های تحصیلی که برای خانم ها در نظر گرفته شده اصلاً با روحیه آن ها سازگار نیست و در میان دروس اصلاً عنوانی به نام «درس زندگی» وجود ندارد. باید توجه داشته باشیم که مهم تر از شغل و دانشگاه، دختران و پسران باید برای ما مهم باشند در حالی که اکنون ابتدا دانشگاه اهمیت دارد.

• می خواهم مستقل باشم

بعد از آن بحث شغل و استقلال مالی پیش می آید. بسیاری از دختران ما با استقلال مالی نسبت به آینده خود بی توجه می شوند. در این میان دخترانی هستند که برای ادامه تحصیل، موقعیت شغلی بالاتر و انتخاب همسری که شغل و مدرک مناسب داشته باشد، خواستگاران زیادی را قبول نمی کنند. دلیل دیگر تجرد دختران، بحث توقعات بیش از اندازه آن هاست. چشم و هم چشمی ها و رقابت های ناسالم و این که شخص مقابل از هر نظر کامل و برتر باشد باعث می شود موقعیت هایی را که مدنظر دارند پیدا نکنند.

• همیشه پای ماهواره در میان است

حجت الاسلام ابراهیم پور موارد دیگری را هم به عنوان علل تجرد نام می برد که یکی از آن ها موضوع تهاجم فرهنگی است که بیشتر به عهده شبکه های ماهواره ای است. این شبکه ها به شدت خانواده ها را هدف قرار داده اند. فروپاشی خانواده ها، خیانت، طلاق و روابط نامشروع به جای ازدواج و عادی سازی این موضوع مواردی هستند که در شبکه های ماهواره ای به وفور یافت می شود. این موارد از جمله عواملی هستند که باعث می شوند برخی دختر خانم ها خواسته یا ناخواسته در دوران تجرد باقی بمانند.

• پیامدهای یک تجرد

این تجرد پیامدهای زیادی را به دنبال دارد. مهم ترین و بیشترین آن هم رواج فساد اخلاقی در جامعه، تنهایی و استفاده از خانه های مجردی برای حفظ استقلال است. البته از آنجا که نیازهای واقعی این افراد تأمین نمی شود، تنهایی مزید بر علت می شود تا به افسردگی دامن بزند. توصیه حجت الاسلام ابراهیم پور به دختر خانم های در آستانه ازدواج این است: «در زندگی بیشتر از مدرک و موقعیت شغلی، هم کفو بودن و اخلاق و منش مهم است. اگر دختران احساس می کنند ممکن است در دوره تجرد قطعی قرار گیرند، دیگر نباید روی همه معیارهای فرعی خود پافشاری کنند و تا حد امکان از خواسته های ایده آل خود چشم بپوشند».

زنان امروز، زنان دیروز

در ایران اکثریت مردم، زنان را در خانه والدین و پس از آن در خانه همسر می‌پذیرند. با این‌همه موج افزایش تعداد دانشجویان دختر در دانشگاه‌ها این تصور را تا حدی بر هم زده است. از طرف دیگر از آنجایی که زنان هم دیگر مانند مردان در جامعه حضور دارند و مشغول فعایت کاری هستند به نوعی از نظر مالی نیز مستقل شده‌اند.

همین امر باعث بالا رفتن حس استقلال طلبی و فردگرایی شده که با بالارفتن میزان خانه‌های مجردی می‌تواند ارتباط مستقیم داشته باشد. از طرف دیگر زنان امروز وقتی که طلاق می‌گیرند مانند سال‌های گذشته به خانه‌های پدران‌شان بر نمی‌گردند. زندگی مجردی پسر‌ها به سال‌های دور می‌رسد؛ اما در این چند سال اخیر زندگی مجردی دختران به شکل چشمگیری افزایش پیدا کرده است.

البته بماند که در برخی موارد چون در این نوع زندگی به خصوص برای دختران پیشداوری‌هایی نیز وجود دارد به هرحال انگ قضاوت منفی بر پیشانی‌شان هم خورده است. زنان امروز به خاطر‌‌ همان حس استقلال، ترجیح می‌دهند خانه‌ای مستقل برای خود داشته باشند.

متاسفانه به خاطر جا نیفتادن چنین فرهنگی در کشور و متناقض بودن با فرهنگ بومی ما با بالا رفتن میزان این نوع زندگی‌های مجردی علاوه بر افزایش سن ازدواج، آسیب‌های اجتماعی، بی‌بندوباری، مفاسد اخلاقی و... را به همراه داشته است.

انواع زندگی‌های مجردی

جالب است بدانید زندگی مجردی می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد. یک نوع از این نوع زندگی، اقامت در خوابگاه‌های دانشجویی است که یا بی‌هزینه یا هزینه بسیار اندک می‌توانند در آن سکونت داشته باشند. در این خوابگاه‌ها اغلب، مقررات ویژه‌ای برای رفت و آمد وجود دارد و مورد نظارت و کنترل قرار می‌گیرند. مسئولان خوابگاه با خانواده دانشجو به شکل مستمر در تماس‌اند و تمامی تأخیر‌ها و غیبت‌ها را به آنان گزارش می‌دهند. شکل دیگر زندگی مجردی، اقامت در پانسیون‌ها است. پانسیون‌ها واحدهای مسکونی آپارتمانی خصوصی هستند که در هر اتاق آن به طور متوسط ۱۰ تخت وجود دارد.

معمولا افراد به طور موقت به مدت چند ماه در آن زندگی می‌کنند. هزینه کمی به صورت ماهانه برای اقامت در پانسیون می‌پردازند و از سرویس بهداشتی، حمام و آشپزخانه مشترک استفاده می‌کنند. هرچند که پانسیون نیز مقرراتی برای ورود و خروج دارد، اما نسبت به مقررات خوابگاه سهل گیرانه‌تر است.

به طوری که غیبت‌ها و تأخیر‌ها به خانواده افراد در پانسیون گزارش نمی‌شود. شکل سوم این نوع زندگی‌ها، خانه‌های مجردی است که افراد یا به صورت تک نفره یا چند نفری آن را اجاره یا خریداری می‌کنند.

متأسفانه علاوه بر هزینه بالایی که این نوع زندگی کردن نسبت به دو مورد قبل دارد، احتمال معضلات و مشکلات در این نوع زندگی‌های مجردی بیشتر می‌شود. از آنجایی که در این چند سال اخیر نظارتی بر آژانس‌های معاملات املاک در خصوص کرایه دادن خانه به افراد مجرد نمی‌شود برای همین روز به روز بر میزان آن نیز در حال افزوده شدن است.

چرا زندگی مجردی؟

زندگی مجردی مشکلات زیادی دارد. از مشکلات مالی گرفته تا مسائل تعمیر و نگهداری خانه، زحمت پخت و پز و شست و شو و خرید، نگاه همسایه‌ها، دردسر قرارداد امضا کردن و درگیری با صاحبخانه، دردسر اسباب‌کشی، رفت و آمد، تذکر‌ها، فشار و مخالفت خانواده، دلتنگی و نیازهای عاطفی و...؛ اما با این حال بسیاری از دختران ترجیح می‌دهند که به تهران بیایند، به جای خوابگاه دانشجویی خانه مجردی بگیرند و پس از فارغ‌التحصیلی هم هر طور که شده در تهران باقی بمانند.

از طرف دیگر متأسفانه با گرایش به سمت زندگی تک عنصری و هسته‌ای، رابطه‌های خانوادگی و صمیمیتی که باید در آن جریان داشته باشد سست و از بین رفته و به سمت زندگی فردی پیش می‌رود. در قاعده زندگی‌های مجردی حلقه دوستان جایگزین نگاه و نظارت عمیق خانواده و ارتباطات عاطفی و خونی می‌شود که طبعا با نوع همدلی و دلسوزی که در کانون خانوادگی وجود دارد فاصله بسیار دارد. حالا باید به دنبال پاسخ این سئوال بود که دلیل این امر چیست؟

به عقیده دکتر مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاری ایران یکی از علت‌هایی که چه دختران و چه پسران مجرد وقتی پا به تهران و شهرهای بزرگ می‌گذارند با تمام سختی‌های موجود در این ابرشهر‌ها حاضر نیستند از آن خارج شوند امکانات این جور شهرهاست: «در ابرشهر‌ها امکانات زیادی وجود دارد.

از شغلی و تحصیلی بگیرید تا تفریحی و اجتماعی، سیاسی و فرهنگی. از طرف دیگر خانه‌های اجاره‌ای را به خوابگاه و پانسیون -البته اگر وجود داشته باشد، چون میزان آن به تعداد دانشجو و افراد وارد شده در تهران نیست- به خاطر مشکلاتی از قبیل تفکیک فضایی، نبود فضای شخصی و حوزه خصوصی، برخورد‌ها و سختگیری‌های آزاردهنده، چک شدن، ساعت خوردن، برخورد بعضا بد مسئولان خوابگاه، سروصدا، نبود بهداشت کافی و... ترجیح می‌دهند.»

او ادامه می‌دهد: «از طرف دیگر به خاطر اینکه دختران و پسران ما جوان هستند و در این سن به دنبال نیازهای عاطفی خود نیز می‌گردند به همین خاطر احساس می‌کنند در میان جمع دوستانه خود می‌توانند آن را به دست آوردند. در صورتی که ممکن است در خانواده یا حتی خوابگاه و پانسیون نتوانند آنطور که می‌خواهند در این زمینه آزادی عمل داشته باشند.»

این مددکار اجتماعی روی آوردن جوانان به اتاق‌های شخصی خود را مقدمه‌ای برای روی آوردن آن‌ها به زندگی مجردی در سال‌های بعدی زندگی می‌داند. همچنین میل به فردیت و استقلال طلبی و احساس اینکه در ابرشهرهایی مانند تهران می‌توانند به پیشرفت تحصیلی، شغلی و اجتماعی دست پیدا کنند عامل مهمی می‌داند بر افزایش میزان زندگی زندگی مجردی به ویژه در میان دختران.

به گفته اقلیما بزرگ‌ترین اثرات مخرب زندگی در خانه‌های مجردی بریده شدن از جامعه، اعتیاد، فساد و ارتباط نامشروع است که لطمه بزرگی به زندگی پسران به‌ویژه دختران دارد.

سریال‌هایی که پایه زندگی‌ها را سست می‌کند

به عقیده بسیاری از کار‌شناسان، جامعه‌شناسان، روان‌شناسان و صاحب نظران فیلم و سریال‌هایی که در شبکه‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهند تمام آنچه که محتوای آن از هم پاشیدگی خانواده‌ها، خیانت و... را به نمایش می‌گذارد.

بنابراین می‌تواند عامل مهمی بر افزایش این دست از آسیب‌های اجتماعی باشد. به طوری که محتوای این نوع سریال و فیلم‌ها کاملا با عرف جامعه ما در تضاد هستند می‌تواند تاثیرگذاری منفی بر افراد، خانواده و حتی جامع بگذارد.

رئیس انجمن علمی مددکاری ایران در این خصوص می‌گوید: «ترویج سبک زندگی غربی با تکیه بر مادی‌گرایی صرف، مهم‌ترین اثر مخرب شبکه‌های ماهواره‌ای است. بسیاری از تولیدات رسانه‌های ماهواره‌ای با حیازدایی و عادی سازی در روابط نامشروع و غیر متعارف با جنس مخالف مقدمات فروپاشی نظام خانواده، افزایش آمار طلاق‌ها، بالا رفتن سن ازدواج و ناهنجاری‌های اخلاقی و اجتماعی را فراهم می‌آورند.»

او ادامه می‌دهد: «خانواده مهم‌ترین نقش تربیتی در جامعه را برعهده دارد. برای همین چه بهتر که خانواده‌ها در این زمینه تمام تلاش خود را بکنند تا پایه‌های زندگیشان رو به سستی نرود.»